Tężnie solankowe w województwie śląskim to hit ostatnich lat i pojawiają się w wielu miastach regionu niczym grzyby po deszczu. Nawet krótki spacer w oparach leczniczej mgiełki potrafi zapewnić dostateczną dawkę jodu na kilka dni. Gdzie można lokalnie znaleźć ekwiwalent „Ciechocinka”?

Tężnia solankowa czy inaczej gradiernia to stworzona z drewna i gałęzi tarniny lub brzozy budowla, której pierwotnym zadaniem było uzyskiwanie soli kuchennej poprzez zwiększanie stężenia soli w solance. Szybko okazało się jednak, że zażywanie inhalacji specyficznego aerozolu ma szczególnie korzystne znaczenie dla zdrowia. Największe w Europie i najstarsze polskie tężnie znajdują się w Ciechocinku (woj. kujawsko-pomorskie). Oprócz tężni w Ciechocinku w Polsce znajdują się XX-wieczne tężnie w Konstancinie pod Warszawą i Inowrocławiu.

Gdzie na terenie województwa śląskiego można skorzystać z prozdrowotnych inhalacji? Najstarszym obiektem leczniczym tego typu jest tężnia solankowa w Radlinie, powstała w 2014 roku na bazie projektu Jerzego Stożka. W XXI wieku powstało jednak wiele mini miejskich tężni solankowych, aby zapewnić mieszkańcom dostęp do czystego, przefiltrowanego powietrza i aerozolu bogatego w najważniejsze dla zdrowia pierwiastki jak jod, wapń, magnez, potas, sód czy żelazo.

1. Tężnia solankowa w Radlinie
2. Tężnia solankowa w Katowicach – Park Miejski Zadole
3. Tężnia solankowa w Tychach – Park Południowy przy parafii pw. bł. Karoliny Kozkówny
4. Tężnia solankowa w Dębowcu
5. Tężnia solankowa w Knurowie
6. Tężnia solankowa w Chorzowie
7. Tężnia solankowa w Ośrodku GEOsfera w Jaworznie
8. Tężnia w Rudzie Śląskiej
9. Tężnia w Gliwicach

Tężnia solankowa w Radlinie

To pierwsza tego typu pełnowymiarowa budowla w województwie śląskim, wybudowana w 2014 roku według projektu Jerzego Stożka. W pierwszym roku po uruchomieniu tężni do wytwarzania aerozolu wykorzystywano solankę z Zabłocia, a później z Ciechocinka, Dębowca i Ustronia.

W 2016 roku obiekt został wyróżniony w konkursie „Najlepsza Przestrzeń Publiczna Województwa Śląskiego”, a rok później tężnię uzupełniono o brodzik do hydroterapii metodą ks. dr. Sebastiana Kneippa. Obiekt ma wysokości 7 metrów i długość 21 metrów, posiada tzw. małą architekturę w postaci ławek, aby można było wdychać lecznicze opary podczas relaksu.

Tężnia solankowa w Katowicach – Park Miejski Zadole

Obiekt powstał w Katowicach - Ligocie przy ul. Wczasowej na bazie zwycięskiego projektu Katowickiego Budżetu Obywatelskiego 2017. Po dłuższym czasie udało się ją uruchomić wiosną 2019 roku.  

Główną ideą projektu było wkomponowanie w sposób stosunkowo neutralny nowego obiektu w przestrzeń istniejącego parku, tak aby uzyskać efekt symbiozy pomiędzy architekturą, tj. kubiczną bryłą gradierni z ażurową strukturą stref inhalacyjnych,  a otoczeniem, które stanowi naturalny, malowniczy krajobrazowo park o charakterze leśnym.

Efekt symbiozy dodatkowo potęguje układ wertykalnych elementów struktury elewacji stref inhalacyjnych, nawiązujący do charakteru otaczającego drzewostanu oraz liczne akcenty przestrzenne o organicznych formach, takie jak: oprawy oświetleniowe (latarnie), stylistyką nawiązujące do konarów drzew, jak również ogrodzenie przypominające formą, występujące na terenie parku zarośla – przekonuje Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego.

Sama tężnia została stworzona na planie pawilonu parkowego w formie prostokąta o długości prawie 38 metrów i wysokości 7 metrów. W bezpośrednim sąsiedztwie obiektu przewidziano strefę piknikową z zestawami mebli piknikowych. Dopełnienie podstawowej funkcji terenu stanowi „Strefa aktywności dla seniorów”.

Tężnia solankowa w Tychach – Park Południowy przy parafii pw. bł. Karoliny Kozkówny

Tyska tężnia jest unikatowa w skali województwa ze względu na swój nietypowy kształt – powstała bowiem na planie budynku Urzędu Miasta (ma trzy skrzydła) i jest naprawdę sporą budowlą, gdyż jej ściany boczne posiadają aż 69 metrów i mierzy prawie 7 metrów wysokości. Kompozycja architektoniczna została uzupełniona o charakterystyczne ławki w kształcie łuku. Dwie z nich od strony tężni mają leżanki, by jeszcze wygodniej można było korzystać z dobrodziejstw tężni.

Solanka w tyskiej tężni pochodzi z Uzdrowiska Ustroń (w tym roku z Zabłocia) – to solanka jodkowo-bromowo-chlorkowa. Mieszkańcy i wszyscy odwiedzający Tychy mogą korzystać z tężni od kwietnia do końca października.

Tężnia solankowa w Dębowcu

Naturalnym bogactwem Dębowca są zalegające na głębokości ponad 500 metrów pod ziemią wyjątkowo bogate, unikatowe na skalę światową złoża solankowe. Solanka z Dębowca posiada jedną z najwyższych w świecie koncentrację takich minerałów jak: jod, brom, wapń, krzem oraz selen i jest zaliczona do wód leczniczych i termalnych.

W centrum niewielkiej wsi w powiecie cieszyńskim stoi tężnia zbudowana na planie okręgu i ma wysokość 3,5 metra. Osoby chcące wdychać leczniczą mgiełkę mogą przebywać zarówno w środku budowli, jak i spacerować lub siedzieć na ławeczkach wokół niej.

Tężnia solankowa w Knurowie

Bardzo charakterystyczna bryła tężni solankowej w Knurowie została wzniesiona w 2019 roku. Do budowy tężni wykorzystano jak najwięcej naturalnych elementów. Wnętrze drewnianej konstrukcji ma długość 24 metrów, a jej wysokość to 7 metrów. W środku znajdują się wiązki gałązek tarniny, na które za pomocą agregatu spływa solanka. Pod obiektem znajduje się basen do odbioru solanki.

Celem całego procesu jest uzyskanie określonego roztworu chlorku sodu w wodzie. Istotną kwestią do uzyskania najwyższych właściwości tężni jest pogoda. Podczas słonecznego i wietrznego dnia parowanie jest najintensywniejsze, co daje najlepsze efekty, natomiast w dni deszczowe i mgliste tężenia jest mniejszy. Od momentu wzniesienia tężni, jej rejon stał się miejscem kulturalno-rekreacyjnym, gdzie w dobrym klimacie można wybrać się na spacer, piknik, zabawy z dziećmi czy też po prostu odpocząć na ławce – informuje UM Knurów.

Tężnia solankowa w Chorzowie

Robiąca spore wrażenie tężnia solankowa stanowi jedną z najnowszych a przy tym chętnie uczęszczanych obiektów tego typu w ramach Metropolii GZM. Znajduje się praktycznie w centrum miasta przy Placu Hutników. Ciężko pomylić ją z inną tężnią miejską, gdyż jej znakiem rozpoznawczym jest wielkie drewniane koło, które rozprowadza wodę po całej powierzchni obiektu.

Tężnia solankowa w Chorzowie to też nawiązanie do historii naszego miasta. Jeszcze przed ogromnym rozwojem przemysłu nasza miejscowość była uzdrowiskiem. Jedyną pamiątką po tamtym okresie jest nazwa ulicy - Starego Zdroju. Teraz o tej ciekawej historii będzie przypominać też tężnia - wyjaśnia Andrzej Kotala, Prezydent Chorzowa.

Tężnia została otwarta w 2020 roku, jest dostępna dla wszystkich mieszkańców i osób przebywających w Chorzowie. Patronem tężni jest Mirek Breguła, nieżyjący wokalista Universe. O budowie tężni w tym miejscu zadecydowali sami mieszkańcy podczas internetowych konsultacji społecznych w 2016 roku.

Zakres inwestycji obejmował budowę głównej konstrukcji tężni z drewna modrzewiowego i świerku, ale też zagospodarowanie terenu w pobliżu. Stworzono promenadę i drogę rowerową, a także zamontowano widowiskowe oświetlenie i kurtynę wodną. Są też nowe ławeczki, kosze na śmieci i dużo zieleni - wylicza Marcin Michalik, Zastępca Prezydenta Miasta.

Tężnia solankowa w Ośrodku GEOsfera w Jaworznie

Obiekt powstał w ramach Jaworznickiego Budżetu Obywatelskiego i przegłosowany został jako projekt ogólnomiejski. Tężnia została otwarta w 2019 roku. Obiekt o drewnianej konstrukcji z tarniną z gałązek dzikiej śliwy do inhalacji jest częścią kompleksu GEOSfera.

Sama solanka pochodzi z Zabłocia (z okolic Strumienia w pobliżu Zalewu Goczałkowickiego) i posiada największą na świecie zawartość jodu, dochodzącą do 140 mg/litr. Od ponad 120 lat wydobywana jest z odwiertów „KORONA” i „TADEUSZ” w miejscowości Zabłocie, z głęboko położonych złóż leczniczych wód jodowo-bromowych.

Wokół obiektu zamontowano elementy małej architektury – fontannę, ławki i siedziska, kosze, co sprawia, że to miejsce stało się chętnie odwiedzanym punktem spotkań jaworznian.

Tężnia w Rudzie Śląskiej

Do budowy obiektu prowadziła długa droga - zadanie to zostało wybrane do realizacji w ramach budżetu obywatelskiego na 2019 rok, jednak problemy z wyborem wykonawcy sprawiły, że trzeba było szukać opcji finansowania ze środków zewnętrznych, co udało się w 2020 roku. Sama budowa tężni solankowej w strefie aktywności przy ul. Górnośląskiej w Bykowinie została zakończona w listopadzie 2021 roku.

Tężnia ma konstrukcję drewnianą na płycie i stopach żelbetowych. Jej długość to 18,7 m, szerokość wraz z pergolą 9,9 m, a wysokość 6 m. Całość wraz z dojściami zaplanowano na planie okręgu. Teren tężni jest dostępny dla osób niepełnosprawnych. W ramach inwestycji pojawiły się nasadzenia zieleni oraz obiekty małej architektury. Solanka jest rozprowadzana po ścianach wykonanych z tarniny dzikiej śliwy.

Tężnia w Gliwicach

Budowla o leczniczych właściwościach przy ul. Chorzowskiej działa w Gliwicach już od blisko trzech lat. Tężnia w Lesie Komunalnym cieszy się niesłabnącą popularnością. To pięknie położone mikro-uzdrowisko otoczone zielenią, w którym można się zrelaksować, nabrać sił i poddać kuracji inhalacyjnej.

Z dobroci solankowego aerozolu można korzystać na wygodnych ławkach i drewnianych leżakach. Obiekt jest dostępny dla osób niepełnosprawnych. Przy obiekcie stanęły również stojaki na rowery, a dla zmotoryzowanych stworzono miejsca parkingowe dla samochodów.

Z dobrodziejstw mini tężni solankowych możemy korzystać w takich gminach jak Brenna, Bełk, Będzin, Blachownia, Rydułtowy, Czeladź, Jastrzębie-Zdrój, Lubliniec, Jasienica, Mikołów, Sosnowiec, Siemianowice Śląskie, Pyskowice, Ustroń, Rybnik (dzielnica Paruszowiec-Piaski), Zabrze (w dzielnicach Kończyce i Maciejów – otwarte w ostatnich tygodniach) czy Żory.