Są to groźne ciecze dla człowieka, które mają zbliżone cechy fizykochemiczne, jednakże przy właściwym stosowaniu można uniknąć nieprzyjemnych sytuacji. Są one zdolne do rozpuszczania wielocząsteczkowych substancji organicznych.
Podział i zastosowanie rozpuszczalników organicznych
W podstawowym podziale rozpuszczalniki organiczne dzielą się na: alkohole, estry, etery glikolu etylenowego, etery glikolu propylenowego, glikole, ketony oraz inne. Rozpuszczalniki organiczne mają różne zastosowanie, w zależności od ich przeznaczenia. Mogą służyć do przeprowadzania reakcji chemicznych. Podstawowym warunkiem dla związku chemicznego pełniącego rolę rozpuszczalnika do reakcji jest jego obojętność chemiczna, czyli niereagowanie z substratami ani produktami reakcji. Służą również do przeprowadzania ekstrakcji − czyli procesu wymywania określonych związków chemicznych na przykład z osadów, minerałów, czy roślin oraz rozcieńczania substancji, które użyte w stanie czystym byłyby zbyt agresywne chemicznie. Najczęściej rozpuszczalniki stosowane w życiu codziennym służą do czyszczenia polegającego na rozpuszczaniu niepożądanych substancji w rozpuszczalniku, a następnie usuwaniu całości mechanicznie.
Objawy zatrucia
Często zatrucie ogranicza się do objawów narkotycznych. Wówczas występuje szum w uszach, słodkawy smak w ustach, ślinienie, nudności, mrowienia palców, kołatania serca, poty. Następnie może pojawić się okres pobudzenia psychoruchowego (upojenie z podnieceniem lub drgawkami) albo od razu rozwija się sen narkotyczny i śpiączka. W pierwszym stopniu zatrucia mamy do czynienia z objawami miejscowymi spowodowane zatruciem. Mogą to być wymioty, ból brzucha, biegunka. Drugi stopień zatrucia jest o wiele bardziej groźniejszy i polega już na tym, że jest zagrożona niewydolność oddechowa na skutek mechanicznej niedrożności dróg oddechowych. W jednym i drugim przypadku zwraca uwagę sinica, ponadto charczący i pogłębiony lub płytki, przyspieszony, nierówny lub przerywany oddech. W ostrym zatruciu rozpuszczalnikiem może nastąpić nawet zgon. Właściwe obchodzenie się z rozpuszczalnikami jest bardzo ważne.
Co zrobić w przypadku zatrucia?
Przede wszystkim powinno zabezpieczyć się podstawowe czynności życiowe. Zwrócić uwagę na oddech danej osoby i jego krążenie. Następnie oddalić osobę od miejsca w którym jest rozpuszczalnik lub usunąć ubranie, które zawiera jakiekolwiek ilości rozpuszczalnika. Przy tym powinno się także oczyścić skórę skażonego z rozpuszczalnika i pamiętać, że nie wolno prowokować wymiotów, ponieważ może dojść do ciężkiego uszkodzenia płuc. Kolejnym etapem jest zapewnienie tej osobie ciepła i spokoju oraz powinno zadzwonić się po pomoc – pogotowie lub lekarza. Te zasady dotyczyły cięższych zatruć. W przypadku lekkiego zatrucia wskazane jest podanie 100–200 ml płynnej parafiny i 30 g soli glauberskiej. Nie wolno podawać mleka, oleju rycynowego, tłuszczów. Warto dobrze wybrać rozpuszczalniki organiczny do ich przeznaczenia oraz dokładnie się z nimi obchodzić Wówczas unikniemy ewentualnego zatrucia.