Świadczenie wspierające dla osób z niepełnosprawnościami i opiekunów. Jak wnioskować?

Świadczenie wspierające jest nowym instrumentem wsparcia, o które mogą ubiegać się osoby z niepełnosprawnościami w wieku od ukończenia 18 roku życia.

Czym jest świadczenie wspierające?

Świadczenie wspierające to rozwiązanie skierowane bezpośrednio do osób z niepełnosprawnościami, tak aby dorosła już osoba z niepełnosprawnością mogła decydować jak wykorzystywane ma być otrzymywane wsparcie. Świadczenie wspierające przysługuje bez względu na dochody (brak kryterium dochodowego), a także niezależnie od innych form wsparcia otrzymywanych przez osoby z niepełnosprawnościami.

Jak wnioskować o świadczenie wspierające?

Pierwszym krokiem jest uzyskanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. Wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia składa się do właściwego miejscowo wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. Ponadto wniosek może zostać również złożony za pośrednictwem powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, który jest następnie zobowiązany do jego przekazania do wojewódzkiego zespołu. Wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia można również złożyć wraz z wnioskiem o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności

Decyzję wydaje wojewódzki zespół na wniosek osoby posiadającej orzeczenie o stopniu niepełnosprawności lub osoby posiadającej orzeczenie organu rentowego (np.: orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o częściowej/całkowitej niezdolności do pracy; orzeczenie o zaliczeniu do grup inwalidów; orzeczenie o niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym). Ponadto z takim wnioskiem może wystąpić również przedstawiciel ustawowy (kurator / opiekun prawny) takiej osoby albo, za zgodą tych osób: ośrodek pomocy społecznej (a w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1818) – centrum usług społecznych), a także osoba upoważniona do reprezentowania pełnoletniej osoby niepełnosprawnej.

Wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, składa się w postaci papierowej lub w postaci elektronicznej za pomocą systemu teleinformatycznego (utworzonego przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego).

Prócz wniosku o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, którego wzór można pobrać poniżej, należy dołączyć:

• kwestionariusz samooceny trudności w zakresie wykonywania czynności związanych z funkcjonowaniem, którego wzór został określony jako załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 11 grudnia 2023 r. w sprawie wzoru wniosku o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia oraz wzoru kwestionariusza samooceny trudności w zakresie wykonywania czynności związanych z funkcjonowaniem (Dz. U. z 2023 r. poz. 2732)
• kopię ważnego orzeczenia – przy czym obowiązek dołączenia kopii (kserokopii) orzeczenia dotyczy wyłącznie orzeczeń wydanych przed 1998 r. o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów przez ZUS, KRUS, MON lub MSWiA oraz orzeczeń o całkowitej niezdolności do pracy, o niezdolności do samodzielnej egzystencji, o częściowej niezdolności do pracy wydanych przed 2011 r. przez ZUS oraz orzeczeń wydanych przed 2007 r. przez zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności oraz inne organy.

Ponadto w niektórych przypadkach należy również dołączyć:

• w przypadku złożenia wniosku przez ustanowionego przedstawiciela ustawowego (kuratora [doradcy tymczasowego] / opiekuna) – dokument potwierdzający fakt jego ustanowienia.
• w przypadku wystąpienia z wnioskiem o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności przez ośrodek pomocy społecznej lub (w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy społecznej) przez centrum usług społecznych – należy załączyć pisemną zgodę osoby ubiegającej się o wydanie decyzji (lub Jej przedstawiciela), której wniosek dotyczy.

W przypadku reprezentowania osoby, w stosunku do której ma zostać wydana decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia przez pełnomocnika – należy dołączyć do akt oryginał lub urzędowo (adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy, a także doradca podatkowy mogą sami uwierzytelnić odpis udzielonego im pełnomocnictwa oraz odpisy innych dokumentów wykazujących ich umocowanie).

W przypadku upoważnienia innej osoby do reprezentowania pełnoletniej osoby – należy dołączyć upoważnienie do reprezentowania osoby w stosunku do której ma zostać wydana decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia.
Świadczenie wspierające co do zasady przysługuje obywatelom polskim oraz cudzoziemcom (jeżeli zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres, w którym otrzymają świadczenie wspierające). Świadczenie wspierające przysługuje osobie w wieku od ukończenia 18. roku życia posiadającej decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia, w której potrzebę wsparcia określono na poziomie od 70 do 100 punktów w skali potrzeby wsparcia.

Drugim krokiem jest złożenie wniosku o świadczenie wspierające.

Postępowanie w sprawie świadczenia wspierającego prowadzi oraz świadczenie to wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Postępowanie wszczyna się na wniosek osoby w wieku od ukończenia 18. roku życia posiadającej decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia na poziomie od 70 do 100 punktów w skali potrzeby wsparcia, lub osoby upoważnionej do jej reprezentowania.

Wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego, składa się nie wcześniej niż w miesiącu, w którym decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia staje się ostateczna. Wniosek o ustalenie prawa do świadczenia składa się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (zwanego dalej: ZUS). Wniosek winien zawierać:

• dane dotyczące osoby w wieku od ukończenia 18. roku życia posiadającej decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia, w której potrzebę wsparcia określono na poziomie od 70 do 100 punktów w skali potrzeby wsparcia, a w przypadku gdy nie jest ona wnioskodawcą, również dane wnioskodawcy obejmujące: imię, nazwisko, nazwisko rodowe, datę urodzenia, adres miejsca zamieszkania, obywatelstwo, płeć, numer PESEL, a w przypadku gdy nie nadano numeru PESEL – numer i serię dokumentu potwierdzającego tożsamość, adres poczty elektronicznej, numer telefonu, numer rachunku płatniczego w kraju lub numer wydanego w kraju instrumentu płatniczego w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (tekst jedn. Dz. U. z 2022 r. poz. 2360 z późn. zm.);
• oznaczenie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, obejmujące w szczególności numer decyzji.

Do wniosku dołącza się odpowiednio zaświadczenia lub oświadczenia oraz dowody niezbędne do ustalenia prawa do świadczenia wspierającego. Wniosek i załączniki są składane wyłącznie w postaci elektronicznej przez:

• Platformę PUE ZUS
• Portal informacyjno-usługowy Emp@tia na stronie empatia.mpips.gov.pl
• Bankowość elektroniczną.

Harmonogram wprowadzenia świadczenia wspierającego

• I. etap – od 1 stycznia 2024 r. – świadczenie wspierające dostępne dla osób z niepełnosprawnościami z najwyższymi poziomami potrzeby wsparcia, tj. od 87 do 100 pkt;
• II. etap – od 1 stycznia 2025 r. – świadczenie wspierające będzie dostępne także dla osób z niepełnosprawnościami z kolejnymi poziomami potrzeby wsparcia, tj. od 78 do 86 pkt;
• III. etap – od 1 stycznia 2026 r. – świadczenie wspierające będzie dostępne także dla osób z niepełnosprawnościami z pozostałymi uprawniającymi poziomami potrzeby wsparcia, tj. od 70 do 77 pkt.

Powyższy harmonogram nie dotyczy osób z niepełnosprawnościami, na które ich opiekunowie co najmniej w dniu 1 stycznia 2024 r. lub później pobierali dotychczasowe świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy, zasiłek dla opiekuna lub świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach – w przypadku takich osób z niepełnosprawnościami uzyskanie przez nie co najmniej 70 pkt w decyzji o poziomie potrzeby wsparcia, już od 1 stycznia 2024 r. będzie uprawniać do otrzymania świadczenia wspierającego.

Informacje na temat: zasad przyznawania i wypłaty świadczenia wspierającego, zasad i sposobu składania wniosku o świadczenie wspierające, można uzyskać m.in.:

• we wszystkich placówkach ZUS na terenie całego kraju, w poniedziałki w godzinach 8:00 – 17:00, wtorek–piątek w godzinach: 8:00 – 15:00;
• telefonicznie u konsultantów infolinii ZUS (telefon kontaktowy: (22) 560-16-00) w dni robocze w godzinach 7:00 – 18:00;
• przez Internet podczas wideorozmowy z pracownikami ZUS (e-wizyta w ZUS);
• mailowo (adres e-mail do zapytań ogólnych: cot@zus.pl)

Informacje na temat: zasad i sposobu składania wniosku o przyznanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, można uzyskać m.in.: na dedykowanej infolinii pod numerem telefonu: (22) 245-61-00 – od poniedziałku do piątku w godzinach: od 08:00 do 17:00.