Lasy w okolicach Żor przeżywają prawdziwe oblężenie. Po deszczowych dniach grzybiarze ruszyli na poszukiwania, a marzeniem każdego jest oczywiście koszyk pełen dorodnych prawdziwków. To wspaniały sposób na spędzenie jesiennego dnia, ale leśne wędrówki wymagają wiedzy, zwłaszcza gdy w grę wchodzi tak pożądany, a zarazem często mylony grzyb, jak borowik.
Radość ze znalezienia pięknego okazu może szybko prysnąć, gdy w domu okaże się, że do garnka trafił jego gorzki sobowtór. Mowa o goryczaku żółciowym, potocznie, choć błędnie, nazywanym "szatanem". Jak uniknąć tej kosztownej pomyłki?
Król lasu – borowik szlachetny
Borowik szlachetny, czyli popularny prawdziwek, to najbardziej pożądany polski grzyb. Jego szlachetny smak i aromat sprawiają, że jest niezastąpiony w kuchni. Ma solidny, baryłkowaty trzon w odcieniach bieli lub jasnego beżu, często pokryty delikatną, białą siateczką. Jego kapelusz jest brązowy w różnych odcieniach, od jasnego po ciemny, a rurki pod spodem u młodych okazów są białe lub kremowe. Z wiekiem stają się żółtawe, a nawet oliwkowozielone, co jest naturalnym procesem dojrzewania.
Gorzki sobowtór – goryczak żółciowy
Goryczak żółciowy to grzyb, który zepsuł już niejeden sos i zupę. Nie jest on śmiertelnie trujący, ale jego ekstremalnie gorzki smak jest tak intensywny, że nawet jeden mały okaz potrafi zniszczyć całą potrawę, czyniąc ją niezdatną do spożycia. To właśnie on jest najczęściej mylony z prawdziwkiem i nazywany "szatanem". Warto wiedzieć, że prawdziwy, chroniony w Polsce borowik szatański, jest niezwykle rzadki i wygląda inaczej. Skupmy się więc na goryczaku, który jest znacznie częstszym problemem w naszych lasach.
Prawdziwek kontra "szatan": Jak je rozróżnić?
Na pierwszy rzut oka młode owocniki obu gatunków są bardzo podobne, ale diabeł tkwi w szczegółach. Zanim włożysz grzyba do koszyka, sprawdź te cztery kluczowe cechy:
- Spójrz pod kapelusz: To najważniejszy test. Rurki u prawdziwka są białe, kremowe lub żółtawe. U goryczaka, nawet u młodych sztuk, mają odcień różowy. Jeśli widzisz róż, zostaw grzyba w lesie.
- Obejrzyj siateczkę na trzonie: Prawdziwek ma delikatną, jasną siateczkę. Goryczak ma siatkę wyraźniejszą, o ciemniejszym, brązowawym wzorze na jaśniejszym tle, przypominającą oczka pończochy.
- Wykonaj test smaku: Jeśli nadal masz wątpliwości, możesz wykonać próbę smakową (dotyczy to tylko grzybów rurkowych, nigdy blaszkowych!). Wystarczy leciutko dotknąć językiem surowego miąższu. Goryczak będzie natychmiastowo i intensywnie gorzki. Prawdziwek ma łagodny, przyjemny smak.
- Sprawdź kolor miąższu po uszkodzeniu: Miąższ prawdziwka pozostaje biały. U goryczaka po przełamaniu może lekko zsinieć lub zróżowieć.
Wiedza to podstawa bezpiecznego grzybobrania
Choć w żorskich lasach dominują podgrzybki i kozaki, na prawdziwka również można trafić. Grzybobranie to wspaniała pasja, ale wymaga wiedzy i rozwagi. Zbieraj tylko te grzyby, co do których masz stuprocentową pewność. Pamiętaj też, żeby nie niszczyć innych grzybów.
Nie zbieraj grzybów zbyt młodych, które nie wykształciły jeszcze wszystkich cech rozpoznawczych, ani starych i przejrzałych, które mogą być szkodliwe.
Bezpiecznych i owocnych zbiorów!